Gmina Mrocza

MIASTO I GMINA MROCZA

Mrocza leży na Południowo - wschodnim krańcu Pojezierza Południowopomorskiego, na Pojezierzu Krajeńskim, w zachodniej części województwa kujawsko - pomorskiego, w powiecie nakielskim. Sąsiaduje z gminami: Więcbork, Sośno, Sicienko, Nakło nad Notecią, Sadki, Łobżenica, a zachodnia granica gminy jest jednocześnie granicą województwa kujawsko - pomorskiego i wielkopolskiego.
Położenie Mroczy
Charakter krajobrazu ukształtowany został podczas recesji lądolodu, około 16500 lat temu. Teren położony jest przeciętnie na wys. 100 - 110 m n.p.m. Maksymalna wysokość dochodząca do 134 m n.p.m. występuje na zachód od Wiela, natomiast minimalna wynosi około 97 m n.p.m. i znajduje się w dolinie rzeki Orli.
Klimat znajdujący się w strefie umiarkowanej cechuje się zmiennością i przejściowością pomiędzy chłodną i dość wilgotną dzielnicą pomorską a cieplejszą i suchą dzielnicą środkową. Opady roczne kształtują się średnio na poziomie 500 - 550 mm, a średnioroczna temperatura wynosi ok. 7,6°C. Okres wegetacji trwa 210 - 215 dni.
 Gmina jest regionem zdominowanym przez rolnictwo, gdyż zajmuje ono 80% jej gruntów. W tym 90% to grunty rolne, 8,7% stanowią użytki zielone, pozostałe 1,3% zajmują inne uprawy.
Gmina w porównaniu do województwa, charakteryzuje się niskim zalesieniem wynoszącym prawie 16% powierzchni terenu. Jednak z uwagi na dość niskie zaludnienie, na jednego mieszkańca przypada 0,47 ha lasu, co z kolei przekracza średnią województwa. Przeciętny wiek drzewostanów wynosi 64 lata, a ich zasobność 258 m3/ha. Dominują lasy stanowiące własność Skarbu Państwa (91,8%).
Lasy kształtują się na siedliskach żyznych i zajmują 2.289 ha. Największy kompleks położony jest w północno - wschodniej części gminy, natomiast pozostałe związane są głównie z dolinami rzecznymi i zajmują mniejsze powierzchnie. Charakter i wygląd lasów określają: brzoza brodawkowata, jesion wyniosły, dąb szypułkowy, olsza czarna i sosna zwyczajna. Właśnie przewaga układów o znacznym udziale drzew liściastych wyróżnia lasy gminy Mrocza.
Niewątpliwym atutem gminy są wody powierzchniowe zajmujące 501 ha. Występuje tu 21 jezior o powierzchni przekraczającej 1 ha, z czego 6 zajmuje 324 ha z całej 374,1 hektarowej powierzchni wszystkich jezior. Są to jeziora: Witosławskie - 148 ha, Wieleckie - 52 ha, Rościmińskie Duże - 47.3 ha, Rościmińskie Małe - 24,4 ha, Miętus - 23,3 ha i Ostrowo - 18,5 ha. Oprócz powyższych, stwierdzono także ponad 150 zbiorników o powierzchni poniżej 1 ha, których powierzchnia łączna wynosi 35 ha. w gminie znajduje się łącznie około 409 ha wód stojących.
 Chociaż gmina zdominowana jest przez użytki rolne zajmujące znaczącą część powierzchni, to prawie jedna czwarta areału objęta jest powierzchniowymi formami ochrony przyrody. Jak dotąd ustalono 18 pomników przyrody, 18 użytków ekologicznych oraz 11 parków wiejskich. We wrześniu 1998 roku przez wojewodę bydgoskiego podpisane zostało rozporządzenie powołujące Krajeński Park Krajobrazowy, w obszar którego wchodzi także część gminy Mrocza.
 Wspomniane użytki ekologiczne zajmują powierzchnię 63 ha i są to głównie bagna i trzęsawiska na terenach leśnych. Niestety powodu braku zainteresowania właścicieli terenu, by na ich terenach powoływać obiekty chronione, występuje brak użytków ekologicznych rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
 W gminie Mrocza znajduje się pewna ilość pomników przyrody. Znajdują one swoje miejsce w 11 podworskich parkach będących dziedzictwem kultury, oraz innych terenach leśnych. Do pomników tych zaliczane są: dęby szypułkowe, rzadziej bezszypułkowe; lipy drobnolistne, buki zwyczajne oraz okazy jego czerwonolistnej odmiany; a także cisy pospolite, jesiony wyniosłe, jodły białe, i wiązy szypułkowe. Do najokazalszych należą: dęby bezszypułkowe rosnące w parku podworskim w Witosławiu, lipa drobnolistna i dęby szypułkowe w leśnictwie Witosław, dąb bezszypułkowy rosnący na poboczu drogi gruntowej z Rościmina do Czarmunia.
 Nieprzeciętną rolę odgrywa także wspomniany na początku Krajeński Park Krajobrazowy, w granicach którego znalazła się północna część gminy (tj. część sołectw Rościmin, Witosław, Białowieża i Wiele), o powierzchni 3.286 ha, co stanowi ponad 22% ogólnej powierzchni gminy. W granicach zabudowy, wyłączone z niego zostały: Rościmin, Witosław, Wiele i Wiele Wybudow. o łącznej powierzchni 130 ha. Jest to obszar szczególnie cenny ze względu na niepodważalne walory przyrodnicze, i estetyczne krajobrazu, ale także z uwagi na znaczące wartości historyczne i kulturowe. Zajmuje łącznie 54.395 ha i obejmuje większość terenów uprawianych rolniczo.
 Tereny leśne parku przedstawiają duże zróżnicowanie roślinności, co jest związane z bogactwem form rzeźby terenu. W runie leśnym, na bagnach i torfowiskach napotkać można liczne stanowiska roślin chronionych i rzadkich. Licznie występuje zwierzyna łowna: jelenie, sarny, daniele, dziki, lisy, kuropatwy i bażanty. Z gatunków chronionych do najciekawszych należą: bocian czarny, żuraw, czapla, łabędź, rybołów bielik i cietrzewie, a spośród ssaków: wydry, bobry oraz rzadziej spotykane łosie. Z gadów i płazów spotkać można: jaszczurki, zaskrońce, padalce, żmije i żaby.
 Gmina Mrocza posiada także wiele walorów turystyczno - rekreacyjnych. Szczególnie atrakcyjna jest pod tym względem północna jej część, gdzie przepięknie położone jeziora w otoczeniu lasów, nadają temu terenowi swoistego piękna i uroku., a połączenie Orlą i Rokitą kilku występujących tam jezior umożliwia spływy kajakowe. W wyniku działań proekologicznych wodom wszystkich jezior przywrócono jakość umożliwiającą w nich kąpiel. Unikalne pod względem naturalnej turystyki jest jezioro Wieleckie, będące ostoją 140 gatunków ptactwa.
 Szansę rozwoju stanowi także przebiegająca przez teren gminy (m. in. przez Izabelę, Witosław, Białowieżę oraz Mroczę w stronę Wąwelna - gm. Sośno), międzynarodowa trasa rowerowa Euroteur - 1, prowadząca znad kanału La Manche we Francji do Moskwy.
Do zasobów turystycznych można zaliczyć także dwory i parki dworskie położone w atrakcyjnym otoczeniu, w których znaleźć można rzadkie okazy drzew zaliczanych do pomników przyrody. Szczególnie bogaty pod tym względem jest park w Witosławiu.
 Mimo licznych wojen, powstań i zwrotów politycznych, jakie miały miejsce w naszym kraju i nie ominęły także terenu gminy Mrocza, zachowało się kilka obiektów zabytkowych kultury materialnej z minionych wieków, wartych obejrzenia. Najstarszą zachowaną budowlą jest kościółek w Orlu, wybudowany w XV wieku i odbudowany w wieku XIX oraz znajdujące się w tej samej miejscowości, na sztucznej wyspie jeziora Witosławskiego, ruiny dworu obronnego z XV wieku.
Na uwagę zasługuje także kościół parafialny w Mroczy wybudowany w 1932 roku z zachowanym wyposażeniem wcześniejszych świątyń, a także samo miasto, które zachowało średniowieczny układ architektoniczny kamieniczek z końca XVIII, XIX i początku XX wieku.
W miejscowości Orzelski Młyn trafimy na pięknie usytuowany młyn wodny z wieków XVIII/XIX, a w miejscowościach Orle, Izabela, Rajgród, Mtyldzin czy Ostrowo zachowały się założenia parkowo - dworskie.więcej informacji